Toen eenmaal besloten was om Groot-Britannië vanuit de lucht aan te vallen, hadden de piloten behoefte aan aanmoediging in de vorm van een strijdlied. Componist van het Derde Rijk Norbert Schultze schreef de melodie voor dit nieuwe lied, weinig subtiel Bomben auf Engeland genaamd. Tegen zijn verwachting in werd deze combinatie van mars en schlager juist een enorme hit. Er bestond zelfs een spel van!
In de documentaire Am Hinten den Teuffel Geküsst vertelt hij hoe hij na de oorlog werd onderworpen aan een verhoor. “Hoe kan een cultuurmens als jij nou zo’n lied schrijven?”. “Tsja”, luidde het Schultzes antwoord met spijt in zijn stem, “ze moesten die bommen toch ergens op gooien.” Achteraf moeten we constateren, dat de aanmoediging niet echt geholpen heeft. En dat is maar goed ook! Nee, Lily Marlene, dat hij ook schreef, was duidelijk een sympathieker lied, dat bovendien door beide strijdende partijen gebruikt werd. In het vorige deel kwam Bag the Hun aan de orde. Vandaag is het de beurt aan Check your Six!. Tot slot leg ik beide spelsystemen naast elkaar.
Check your Six!
In 2007 kwam er een nieuw vliegtuigminiaturenspel op de markt die best revolutionair genoemd mag worden. Het gaat hier om Check your Six! van SkirmishCampaigns, de uitgever van Arc of Fire met een hele reeks bijbehorende scenarioboekjes over – je raadt ’t al – Tweede Wereldoorlog skirmish games.
Check Your Six wordt net als Bag the Hun op een hexagonaal grid gespeeld. Voor elk miniatuur vliegtuigje wordt met dobbelsteentjes de hoogte en de snelheid bijgehouden. Er bestaan een zestal profielen voor vliegtuigen en sommigen kunnen nu eenmaal bij bepaalde snelheden scherper een bocht nemen dan anderen. Elke speler kiest gelijktijdig voor ieder vliegtuig een order. Deze bestaat uit een vliegroute waarbij je eventueel kunt stijgen of dalen of voor een special manoeuvre waarbij je een duikvlucht kunt uitvoeren of een heuse Immelmann met een 180 graden draai. Een Split-S heet dat in Check your Six!. Dit alles wordt gebruiksvriendelijk uitgelegd met een Quick Reference Sheet en Movement Charts. Je kiest gewoon een code en dat is dan de route die je gaat afleggen.
Daarna komt het uitvoeren van de gekozen orders. Piloten die green – onervaren – zijn moeten de gekozen route afleggen. Die met een betere kwaliteit mogen tijdens hun daadwerkelijke beweging uit één òf twee aangrenzende orders kiezen, zodat je een beetje van de geplande route kan afwijken. De volgorde van bewegen maakt daarom uit. Het komt er in het kort op neer dat hoe lager je vliegt, hoe eerder je aan de beurt bent om te zetten. Degenen die later aan de beurt zijn, hebben dus meer kans een vijandelijk toestel in het dradenkruis te krijgen of aan vijandelijk vuur te ontsnappen.
Het vuren van de mitrailleurs en de kannonen en het toepassen van de schade is de slotfase. Bewegelijkheid en je positie ten op zichte van je doelwit en de robuustheid ervan zijn van belang. Een vliegtuig in de staart schieten gaat nu eenmaal een stuk eenvoudiger dan wanneer je op elkaar af vliegt. Bij vuren bestaat de kans dat je zonder ammunitie komt te zitten. Gewoon iets te lang op de knop gedrukt. Dat kan iedereen gebeuren, maar groentjes zal het vaker overkomen dan een topaas.
De Big Wing tactiek
Bevelhebber Leigh-Mallory van Luchtgroep 12 – verantwoordelijk voor Midden-Engeland – en vriend en aas Bader wilden een andere tactiek. Ze wilden de jagers eerst laten verzamelen om zo en masse een aanval uit te voeren op de bommenwerper formaties. RAF-bevelhebber Dowding en commandant Park van Luchtgroep 10 – Zuid-Oost Engeland – stelden dat met het verzamelen veel tijd verloren ging en verkozen directe aanvallen in squadron op de aanvliegende Geschwäder. Wellicht dat er een diepere oorzaak was, maar het leidde tot grote onenigheid in de luchtmachttop. En dat op een uiterst ongelegen moment. Uiteindelijk werden zowel Dowding als Park van hun post ontheven en weggepromoveerd. De zaak werd voor het grote publiek verborgen gehouden, maar een onfrisse geur is er altijd om de affaire heen blijven hangen.
Puntjes van Kritiek
Check your Six! zit vernuftig en gebruikersvriendelijk in elkaar. Zo kun je stijgen om af te remmen en vervolgens weer aan snelheid te winnen door in glijvlucht naar beneden te gaan. Een vijandelijk toestel kun je daarmee laten passeren, om ‘m vervolgens in z’n staart te pakken.
Toch vind ik de combat procedure ietwat aan de ingewikkelde kant. Ook vind ik het aantal hexes dat toestellen mogen bewegen te laag, waardoor de vliegtuigen zich vaak op een klutje ergens op het hexgrid bevinden. Of de maximale snelheid van een vliegtuig 3 of 4 is, maakt dan ook heel wat uit. Bovendien wordt ’t met al die dobbelstenen – die hoogtes en snelheden aangeven – er allemaal niet overzichtelijker op.
Het driedimensionale aspect is lastig te visualiseren, nog maar los van het gegeven dat het menselijke brein daar niet echt op ingesteld is. Uiteraard is het van belang voor het juist simuleren van luchtgevechten. Bij ruimtegevechten bestaat dit probleem ook, maar je doet er mij echt geen plezier mee door dit zo te spelen. Tweedimensioneel spelen is dan echt veel leuker, omdat een hoop gedoe niet bestaat.
Wat dat betreft is een spel als Wings of War zo gek nog niet. Lekker eenvoudig zonder hoogteverschillen. Het speelt vlot en als een aanval niet lukt, dan maak je een draai en probeer je ’t nog een keer. Dit is naar mijn idee de essentie van een luchtgevecht. Het is echter niet onwaarschijnlijk dat dit afwijkt met de historische werkelijkheid, waar de meeste vliegtuigen werden neergehaald zonder de tegenstander te hebben zien aankomen, maar daar kun je volgens mij geen interessant spel op baseren.
Bomben auf Berlin
Het omslagmoment in de Slag om Engeland kwam toen Britse Lancaster bommenwerpers erin slaagden bommen af te werpen op Berlijn. Zij werden ingezet omdat ze anders toch niets stonden te doen. Ze konden op zijn minst de Britten het gevoel geven, dat ze in staat waren terug te slaan. Toch had de betrekkelijk lichte aangerichte schade grote gevolgen. Hermann Göring had zijn Führer er namelijk van verzekerd dat de RAF hier niet toe in staat zou zijn. Hitler was furieus en dwong de strategie van de Luftwaffe aan te passen door Londen te bombarderen bij wijze van wraak. Het klinkt wrang, maar doordat Londen in de brand ging, kreeg de RAF de kans de schade aan haar infrastructuur – vliegvelden, radar- en communicatiestations ed. – te herstellen, waardoor zij weer sterker en sterker werd.
Campaign Books
Bij Check your Six! zijn al diverse campaign books uitgegeven, die niet alleen gaan over de Slag om Engeland. Deze zijn Over the Channel: Battle of Britain, Guadalcanal: The Cactus Air Force, Falcon of the Duce en Aces over Hungary. Zelf ben ik enkel in het bezit van Battle of Britain. Vaak hebben scenario’s een onmogelijke combinatie aan toestellen, zoals bijvoorbeeld 10 Dorniers, die verder in het boek niet meer voorkomen. Liever had ik een bepaald type gevecht – bombardement, verkenning, dogfight ed. – kunnen opzetten aan de hand van een puntensysteem, zodat ik niet héél vliegtuigen hoef te schilderen. En ja, zo’n puntensysteem ontbreekt! Dan mag je voor de prijs van een – min of meer – verloren middag erachter komen, dat 4 Wildcats net echt niet in staat zijn het op te nemen tegen 4 Zero’s. En dat je dus niet echt een eerlijk potje hebt zitten spelen, terwijl je dat toch wilt. De makers hadden beter moeten weten! Ze hebben duidelijk het simulatie-aspect laten preveleren boven de fun, terwijl toch echt de één de ander niet hoeft uit te sluiten. De heren van Skirmish Campaigns spelen blijkbaar niets anders dan met hun vliegtuigjes en de Campaign Books zijn voor mij dan ook van weinig waarde gebleken.
Operation Seelöwe
Halverwege september werd duidelijk dat Duitsland de luchtslag niet meer kon winnen. Ook was de RAF begonnen met het uitvoeren vanaanvallen op verzamelde schepen voor de landingsoperatie in Engeland. En dus werd besloten de landingsoperatie genaamd Seelöwe af te gelasten. Daarmee kwam geenszins een einde aan de bombardementen op Engeland, maar zij werden enkel nog ’s nachts uitgevoerd. Het zwaarste bombardement op Londen vond namelijk plaats in mei 1941 een maand voor de aanvang van de grootste militaire operatie aller tijden … Barbarossa, de aanval op de Sovjet Unie. Het bombardement stelde Stalin gerust. “Dan blijft het hier voorlopig rustig” zal hij ongetwijfeld gedacht hebben.
Yamamoto
In tegenstelling tot veld- en zeeslagen heb ik dus weinig affiniteit met de individuele luchtslagen. Van mij mogen die generiek van aard zijn. Dat op een bepaalde dag om 13:12 3 Hurricanes 5 Messerschmitts hebben verrast boven Dover, vind ik eerlijk gezegd niet echt een spannend gegeven.
Er zijn echter een paar hele specifieke uitzonderingen – weliswaar buiten de Slag om Engeland – die ik dan weer wel interessant vind. Het scenario met de Japanse aanval op vliegdekschip Yorktown is er zo één. Een andere die mij heel erg fascineert is die waarbij het vliegtuig van de Japanse admiraal Yamamoto moet worden neergehaald. Yamamoto is de architect van de aanval op Pearl Harbor en de voor Japan desastreus verlopen Slag bij Midway. Maar op 18 april 1943 onderschepten Amerikaanse codekrakers het bericht dat Yamamoto een inspectiereis maakte. In alle haast werden 16 P-38’s ‘Lightnings’ lange afstandsjagers erop af gestuurd de 2 Betty-bommewerpers met een escorte van 6 Mitsubishi Zero’s naar te halen. Slechts 4 P-38’s wisten de Japanners te onderscheppen en enige momenten later kwam er een einde aan het leven van de man die altijd twijfels heeft geuit of Japan een oorlog met Amerika wel te winnen was, maar zich desondanks plichtsgetrouw aan het werk stelde.
Einde van de slag en verder …
De invasie van Groot-Britannië ging dus niet door. En achteraf gezien was het een keerpunt. Engeland won veel sympathie in de Verenigde Staten van Amerika en dat legde de basis voor het latere bondgenootschap. Duitsland heeft geen poging meer ondernomen een invasie in Engeland uit te voeren. De energie kon worden aangewend voor de bevrijding van Europa, al waren er nog een paar harde noten te kraken in Afrika en op en in de Atlantische Oceaan. Ook de RAF kwam sterker en ervarener uit te strijd.
Hoewel het uitvoeren van een invasie van andere orde is, was het toch kantje boord voor Engeland. Het vermogen van de Royal Air Force werd tot het uiterste getest, maar uiteindelijk was het winst voor Groot-Britannië en de 3.000 RAF-piloten die eraan deelnamen. Het verleidde premier Winston Churchill tot de uitspraak: “Rarely in history so many people owed so much to so few”.
Voor morele bezwaren tegen bombardementen op burgerdoelen was ondertussen geen begrip meer. London had tenslotte hevig onder vuur gelegen en wraakgevoelens namen de overhand. De prijs die Duitsland later in de oorlog ging betalen bleek gigantisch in mensenlevens en vernietigd cultureel erfgoed.
Minicursus Vliegtuigbouw
Mocht je na het lezen van dit of het vorige artikel besluiten ook wat vliegtuigen te schilderen, dan volgt hier een minicursus vliegtuigbouw.
- Verwijder overtollig stukjes lood met een hobbymesje van het vliegtuigje en buig het vliegtuigje eventueel in vorm.
- Maak het vliegtuigje schoon met een afwassopje en een oude tandenborstel. Hou deze apart van je eigen tandenborstel, om een vieze smaak in je mond te voorkomen!
- Eik de magneten. Thuis heb ik een speciale eikmagneet met een ‘Up’-sticker erop, zodat all mijn magneten op de vliegtuigen en de flightstands met de juiste zijde naar boven staan.
- Bevestig met metaallijm een magneetje in het midden aan de onderzijde van het vliegtuig, zodanig dat het toestel om het magneetje in evenwicht is.
- Ik heb mijn toestellen uit een grijze spuitbus geprimed. Onder en bovenzijde apart. Het gilde van zwartprimers mag ’t natuurlijk op haar manier doen!
- Beschilder de vliegtuigen in historische kleuren. Tip: koop een vliegtuig encyclopedie.
- Bespuit de toestellen met glanzende lak. Doe de onder- en bovenzijde in aparte sessies. Dit geeft een gladde laag, nodig om de decals te bevestigen.
- Bevestig de decals. Uitknippen en in een schoteltje water laten losweken. Dan de decal met een kwastje bevestigen.
- Bespuit de vliegtuigen tot slot met matte lak, want dat glimmen is geen gezicht. Doe de onder- en bovenzijde in aparte sessies.
- Bevestig met plastic modelbouwlijm de magneten op de top van de flightstand. Of je de magneten zelf moet schilderen is discutabel. Ik heb al meegemaakt, dat je verf op de contactpunten – met de andere magneet – beschadigd of zelfs samensmelt als je de vliegtuigen op de stands laat bij hete zomerdagen.
- Eventuele naamplaatjes komen van een MS-Word document met witte letters in een zwart kader. Als je ze met een laserprinter afgedrukt op goudkleurig papier, ziet dat er chique uit als je het juiste lettertype hebt gekozen. Bevestig deze met een beetje houtlijn aan de binnenkant van het voetje van de doorzichtige Flight Stand.
Bag the Hun òf Check your Six!
Graag zou de het beste van beide werelden met elkaar willen combineren. Zo is het gebruik van de munitie in Bag the Hun – een machine gun burst uitgedrukt in seconden – sterk. Het out-of-ammo raken in Check your Six! vind ik daarentegen ronduit zwak. Het kan je al vanaf de tweede vuurstoot overkomen. Het throttlen voor extra bewegingspunten in Bag the Hun is ook heel leuk, maar het movement plot systeem van Check your Six! vind ik toch echt superieur. Het is alleen jammer dat je deze nog mag aanpassen en dat is toch een flinke inbreuk op de oorspronkelijke spelgedachte.
Het valt mij op dat historische miniatuur wargamers de neiging hebben als ze er één – dat past bij een bepaald thema – gekozen hebben, het bij dat ene één spelsysteem houden. Dat is jammer! Het leuke is dat als je eenmaal het zware werk – het schilderen – gedaan hebt je op zoek kunt gaan naar het ultieme spelsysteem. Wat let je!? De miniaturen heb je tenslotte al! Verder zijn spelen met vliegtuigen een goede instap in de historische miniatuur Wargame hobby. Evenals met schepen uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog – lekker grijs – heb je niet veel vliegtuigen nodig voor een leuk potje. Het is een mooie beginproject om wat ervaring op te doen, zodat je je ervaring kunt meenemen naar moeilijkere projecten.
Wat beide vliegtuigspelsystemen aangaat, is er niets op tegen ze allebei te gebruiken. Het ultieme vliegtuigenspel moet wat mij betreft nog bedacht worden. Maar als je het mij vraagt, kwam Check your Six! toch héél aardig in de richting.
| Check your Six! | |
| Totaal |    |
| Historiciteit | |
| Speelbaarheid | |
| Vormgeving | |
| Geluk | |
| Tactiek | |
Epiloog: Operation Oyster
Op zondag Sinterklaasochtend 1942 werd het Philips complex Strijp-S gebombardeerd. Een luchtvloot van 90 Mosquito’s, Bostons en Valiants vlogen onder de naam Operation Oyster het kanaal over. 14 toestellen keerden niet terug en 129 burgers kwamen om het leven.
Waar we tegenwoordig veel moeite doen om deze schitterende industriële monumenten voor het nageslacht te bewaren, daar wilden de Britten ze platgooien of op z’n minst zwaar beschadigen. Natuurlijk twijfel ik niet aan de goede bedoelingen en de oprechtheid om burgerslachtoffers te vermijden. Het bombardement werd dan ook op een zondagochtend uitgevoerd, maar het belang wordt duidelijk overdreven. Met Duitse electronica giganten als Siemens, Gründig en anderen lijkt het me sterk dat een groot deel van de Duitse radarinstallaties afhankelijk zouden zijn van de radiobuizen van Philips.
Maar kijk eens naar onderstaand YouTube filmpje. Op zich is het een niks bijzonders bioscoopfilmpje dat het Engelse publiek te zien kreeg. Maar ergens halverwege gebeurt het. Vanuit zuid-westelijke richting baant de Boston zich een weg laag over het vlakke land. Wie herkent de kerkjes en fabriekjes? Veldhoven, Meerhoven, Welschap? Vaag in de verte duikt daar een “square-like building” op … Strijp-S. Het toen nog ongepleisterde reusachtige gebouw is duidelijk herkenbaar met aan de linkerzijde het Veemgebouw. De Boston mitrailleert de op de daken geïnstalleerde Duitse luchtafweer en dropt vervolgens “the eggs”. Laag scherend over het gebouw – toen nog geen klokgebouw – komt Woensel vol in beeld. Daar ergens, ja daar ergens, ietsje meer naar recht. Daar aan deze kant van de latere Hell’s Highway tijdens operatie Market-Garden, de huidige Montgomerylaan. Daar hebben wij van Militia Brabantia met onze miniatuurvliegtuigjes Check Your Six gespeeld. Ja, zo wordt de geschiedenis wel heel tastbaar.
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=AZzgDkFvHbI[/youtube]