The Sword of Rome

Rome pakt de laars van Italië … of verdwijnt van de kaart

Ooit heb ik iemand uit ergernis tijdens een potje Axis & Allies zo’n plastic vliegtuigje toegeworpen. Vervolgens stikte hij er bijna in. Levensgevaarlijk en onhygiënisch bovendien die spellen met plastic poppetjes! Nee, geef mij maar kartonnen counters en spelsystemen, die niet alleen meer gevoel voor de historie hebben, maar ook het niveau van een veredeld Risk overstijgen. The Sword of Rome van GMT Games is zo’n spel. Terwijl Alexander de Grote het Perzische Rijk onderwierp en allerlei avonturen beleefde in India en Afghanistan, werd op het Italische schiereiland de kiem gelegd van een nieuw wereldrijk. Maar trek er gerust een middag en een paar uurtjes in de avond voor uit om het te spelen. Die uren zullen zeker welbesteed zijn.

GMT Games

Sinds Avalon Hill niet meer deelneemt in ’t veld van historische wargames, heeft GMT Games de leidende rol van deze legendarische publisher min of meer overgenomen. Dit dankt zij mede aan de populariteit van hun P500-systeem. Hier kun je spellen met korting bestellen voor de daadwerkelijke uitgave van het spel. Het basisidee is een spel pas te publiceren als er 500 inschrijvingen zijn, maar tegenwoordig is men zo streng niet meer. De P500 is een gouden greep gebleken. Al zullen de oplages van 10 tot 20.000 van weleer nooit meer gehaald worden. Een andere impuls is de komst van card-driven wargames, dat nieuwe spelmogelijkheden biedt. Deze hebben een tanende hobby toch een nieuwe impuls gegeven. Zij hebben dan ook een behoorlijke schare vaste fans, al zijn niet alle spellen even goed.

Card-driven Wargames

Avalon Hill’s uitgave We The People in 1994 over de Amerikaanse Revolutie (1775-1783) was de eerste card-driven wargame. GMT heeft later de ontwikkeling van deze lijn van spellen voortgezet met onder andere Paths of Glory over de Eerste Wereldoorlog, WWII: Barbarossa to Berlin, Thirty Years War, The Napoleonic Wars etcetera … tot Unhappy King Charles dat eind vorig jaar uitkwam.
Bij card-driven wargames komt het erop neer dat je elke beurt een aantal kaarten trekt welke beurtelings uitgespeeld worden. Kaarten hebben meerdere speelmogelijkheden en zij sturen het spel als het ware aan. Meestal betreft ’t een keuze tussen het activeren van een leger òf de op de kaart vermelde gebeurtenis. Maar bij een spel als bijvoorbeeld WWII: Barbarossa to Berlin heb je ook nog extra keuzemogelijkheden als versterkingen nemen en eenheden per spoor of per schip verplaatsen. Met de op de kaart vermelde gebeurtenissen kunnen ook niet-militaire zaken op eenvoudige wijze in het spel verwerkt worden. Tijdens een spel wil je altijd van alles doen, maar ja een kaart kun je maar op 1 manier uitspelen. Dus dat wordt kiezen en wie de beste keuzes weet te maken wint ’t spel. Door deze manier van spelen vormen deze wargames een klasse apart. Zij vormen in feite een nieuwe generatie historische board wargames.

De totdusverre gepubliceerde spellen hebben een juiste evenwicht tussen speelbaarheid en historiciteit, want deze blijft natuurlijk wel belangrijk. Zij hebben geen grote hoeveelheden counters noch dikke regelboeken. Hierdoor zijn deze spellen toegankelijk, al blijven ze complexer dan een eurogame. Het zijn spelen om langer van te genieten, zoals van een goede sigaar maar dan eentje die de gezondheid niet schaadt. Vooralsnog handelen zij over oorlogen op een strategische schaal en worden zij gespeeld op een point-to-point in plaats van een hexagonaal spelbord. Ik zie niet in waarom dit altijd zo zou moeten zijn. Er is dus nog voldoende ruimte voor innovatie.

Historie

The Sword of Rome speelt zich af in de eeuw na de plundering van Rome door de Galliërs tot aan de val van het Griekse Tarantum, namelijk van 386 tot 272 v.Chr. Eén van de hoofdrollen is weggelegd voor de Griek Pyrrhus van Epirus. Zijn overwinningen tegen Rome gingen met zoveel verliezen gepaard, dat hij uiteindelijk moest opgeven. Bovendien zagen de op vrijheid gestelde Grieken in iedere succesvolle generaal een potentiële tiran. Uiteindelijk maakte een door een vrouw welgemikte dakpan een einde aan zijn bestaan. De uitdrukking pyrrusoverwinning houdt zijn herinnering levend, maar we zullen wel nooit weten of hij daar nou zo blij mee was. Verder moest een Romeins leger na een overgave in de Caudijnse Passen onder een juk van Samnietische speren doorlopen als teken van onderwerping en vernedering. En de Romein Mucius stak ooit zijn hand letterlijk in het vuur voor de Etruskische koning. Zo toonde hij zijn vastberadenheid. In de vorm van spreekwoorden klinkt het Oude Rome nog een beetje door in ons taalgebruik.

Bij aanvang van het spel heeft Rome de Latijnse en Sabijnse buurstammen reeds onderworpen en is het Italische Schiereiland verdeeld door Galliërs, Etrusken, Samnieten, Romeinen en Grieken; een goede uitgangssituatie voor een multiplayer. Allianties zijn toegestaan en vormen een belangrijk aspect van ’t spel. Ze werken trouwens opvallend goed. Bondgenootschappen worden aangegaan en weer verbroken, al naar gelang de situatie daar om vraagt. Ook leert de ervaring dat spelers zich snel over rancune over verbroken bondgenootschappen heenzetten. Diplomatieke verbonden dienen om de sterkste speler in te tomen en zo hoort het ook gespeeld worden. The Sword of Rome werkt niet als spelers bereid zijn een tweede plaats te accepteren en daarvoor iemand uit het spel te ‘werken’.
De kaarten maken het mogelijk allerlei historische gebeurtenissen en omstandigheden door het spelsysteem te vlechten. Toch wordt een spelletje Sword of Rome niet in een historisch keurslijf gedwongen. En hoewel Rome de meeste potentie heeft als het een beetje begint te groeien, kan de stadstaat Rome kan heus wel verdwijnen in de nevelen – of de spreekwoordelijke mestvaalt – van de geschiedenis. Zoals gezegd zijn diplomatieke kwaliteiten essentieel naast de juiste hand van kaarten en de beschikking over tactisch en strategisch inzicht.

De Italische volkeren

De 4 partijen zijn de Romeinen, Galliërs, Grieken en één speler speelt met zowel de Samnieten als de Etrusken. Iedere speler heeft een eigen deck van 36 kaarten. Er zijn ook nog 2 Desperate Times kaarten, waar je in geval van nood een extra actie mee kunt uitvoeren. Elk volk heeft specifieke kenmerken die niet alleen middels het deck maar ook in het spel tot uitdrukking komen. En dat maakt de wederspeelbaarheid van The Sword of Rome erg groot, want iedereen wil alle partijen wel een keer proberen.
Zo kunnen Galliërs punten scoren door gebieden te raiden en steden te plunderen. Dit zullen zij dan ook veelvuldig proberen te doen. Zij hebben echter wel moeite met het belegeren van steden. Maar als zij ver van huis zijn, kunnen de Transalpijnse Galliërs hen in de rug aanvallen. De Galliërs hebben een groot thuisland, zijn talrijk en beweeglijker.
De Etrusken zijn een klein volk, maar hun gebied langs de kust is goed te verdedigen. En zolang zij hun goud- en zilvermijnen nog hebben kunnen ze hun vijanden omkopen hen niet aan te vallen.

De Samnieten zijn ook niet groot, maar de bergen beschermen hen. Zij leven nog in stamverband en daarom is hun gebied moeilijker onder controle te brengen. Zo nu en dan zullen zij hun schuilplaatsen verlaten en de Romeinen uitdagen.
De Grieken hebben goede leiders maar zij betalen ervoor om ze te kunnen houden. Zij hebben vooral mot met Carthago, bepaald geen kleine natie en bovendien eentje met aspiraties op Sicilië. Gelukkig zijn er hoplieten, cavaleristen en zelfs Indische olifanten, zodat de Grieken op het slagveld hun mannetje kunnen staan. En als zij de juiste kaarten uitspelen is zelfs een invasie in Afrika mogelijk. Carthago kan dan uitgeschakeld worden.
De Romeinen stellen elke beurt twee nieuwe consuls aan. Je trekt ze willekeurig dus is het Romeinse leiderschap van een wisselvallige kwaliteit. Zij kunnen koloniën stichten, zodat ze elke beurt meer versterkingen krijgen en kunnen Carthago aan hun zijde halen. Later – maar dat valt buiten The Sword of Rome – worden tussen hen drie Punische Oorlogen uitgevochten en zal Carthago uiteindelijk vernietigd worden. Anderen zullen regelmatig opstanden in Romeins gebied creëren en de nabijgelegen Volsciërs zijn ook al vervelend.
Dan zijn er nog drie neutrale volkeren: de Carthagers, de Volsciërs en de Transalpijnse Galliërs. Deze laatsten zijn van Rome uit gezien de Galliërs aan de andere kant van de Alpen, terwijl de Galliërs op het bord de Cisalpijnse Galliërs zijn; aan deze kant van de Alpen dus. Deze neutrale machten kunnen worden geactiveerd met een speciale Activate Neutrals kaart en die moet je maar net hebben. Gelukkig heb je er 6 van in je deck.

Het Spel

The Sword of Rome wordt gespeeld in 9 beurten van ruim 10 jaar elk. Vaak wordt ’t spel al binnen een beurt of 5 geslecht, zeker als er agressief gespeeld wordt. Elke beurt bestaat uit 5 ronden en begint met het trekken van kaarten. De Romein vult aan tot 8 de anderen tot 7. Kaarten mag je meenemen naar de volgende beurt; behalve de Galliër, die moet steeds al zijn kaarten afleggen.

Elke ronde speelt iedereen een kaart uit of hij past. Iedere kaart vermeld een gebeurtenis en heeft een waarde van 1, 2 of 3. Zo’n kaart kun je op verschillende manieren uitspelen:
• Operations. Je activeert een legermacht met een generaal die een waarde heeft kleiner of gelijk dan de waarde van de kaart. Een generaal met een initiative rating van 3 kun je dus alleen met een 3-kaart activeren. Zo’n leger zet zich dan in beweging en kan een vijandelijk leger aanvallen of beleg slaan voor een stad. Belegeringen kunnen een lange en kostbare aangelegenheid zijn. Zeker als de bevolking loyaal blijft.
• Event. Je volgt dan de instructies op de kaart en deze zijn zeer divers. Soms lopen troepen over of zijn de tekenen van de goden gunstig voor jou. Of blijken de Vestaalse Maagden minder maagdelijk te zijn als je zou willen! Veel kaarten hebben betrekking op modifiers in veldslagen of op het onderscheppen van een vijandelijk leger.
• Political Support. De resultaten op het slagveld hebben gevolgen voor de loyaliteit van jouw bevolking. Hierdoor kunnen steden naar tegenstanders overlopen en gebieden zich van jou afscheiden. Op deze manier kun je de moraal van jouw volk weer een beetje opkrikken.
• Versterkingen. Met een 3-kaart kun je een 1 eenheid erbij plaatsen. Dat is niet weinig als je beseft dat je gemiddeld er maar maximaal 5 of 6 eenheden per beurt aan versterkingen kunnen krijgen. Elke eenheid telt dus!
Als er een veldslag plaatsvindt, kunnen beide spelers kaarten uitspelen voor extra modifiers. Krachtsverhoudingen en leiderschap tellen ook. Dan rollen beide spelers met drie dobbelstenen en worden de modifiers er op toegepast. De winnaar wordt bepaald en de toegebrachte schade van een tabel afgelezen. Een veldslag aangaan is risico lopen en de verliezen kunnen tegen alle verwachtingen hoog zijn, zoals Pyrrhus dat aan de lijve heeft ondervonden.
Aan het einde van elke beurt worden de victory point spaces vergeleken met je spaces in ’t begin van ‘t spel. Dat is het aantal punten dat je krijgt. En dat kan aardig oplopen als je in de plus staat. Heb je er 14, dan win je het spel.
De volledige spelregels vind je op GMT’s Living Rules. The Sword of Rome kan ook PBEM gespeeld worden via de Automated Card Tracking System (ACTS).

The 5th Player Expansion

Carthago spreekt veel spelers aan vanwege Hannibal’s legendarische tocht over de Alpen tijdens de Tweede Punische Oorlog (218-201 v.Chr.). Deze vond dus veel later na het einde van een potje The Sword of Rome plaats. Hier ten tijde van dit spel zijn Rome en Carthago vooral bondgenoten vanwege hun gemeenschappelijke vijand: de Griekse stadstaten. Met de 5th Player Expansion wordt Neutral Power Carthago geleid door een vijfde speler met een eigen deck kaarten. Had men dit vooraf bij het uitgeven van The Sword of Rome niet kunnen bedenken? Dan had Spanje – in een afgekaderd boxje – op de kaart weergegeven kunnen worden samen met de Hispanic Unrest Level. Maar goed ik ben geneigd ontwerper Wray Ferrell te geloven, als hij zegt dat hij zich dit in een later stadium realiseerde. Jammer blijft dat de nodige aanpassingen op de kaart niet zijn gedaan.

Tot slot kan The Sword of Rome ook met twee of drie spelers gespeeld worden, maar zo is het spel duidelijk niet opgezet en de regels daarvoor doen wat gekunsteld aan. Ik herken dit van andere spelen en heb daarom niet veel trek het op die manier eens te spelen. The Sword of Rome blijft voor mij een vier- of vijfspelersspel en dat is prima zo.

En hoewel Carthago eigenlijk maar 1 directe vijand heeft – de Grieken – vind ik The 5th Player Expansie best aardig. Natuurlijk kan Carthago vrij overal landingsoperaties uit te voeren, maar eenzame legers in vijandig gebied werken toch als een magneet en legers zijn nu eenmaal duur in The Sword of Rome. Het is jammer dat de integratie van Carthago als onafhankelijk factie in het basisspel niet helemaal geslaagd is. Maar de expansie is nog altijd de moeite van het hebben waard.

Conclusie

The Sword of Rome is een goed en speelbaar spel. Van strakke scripting is geen sprake. Binnen de historische context mogen spelers doen en laten wat ze willen. Ik heb er al vele speluurtjes in gestoken en  zo bezien is The Sword of Rome helemaal geen duur spel. Menig goedkopere eurogame met korte speelduur wordt na een paar keer nooit meer gespeeld. De regels zijn helder geschreven en naarmate jij en je medespelers meer routine krijgen zal het spelen vlotter gaan. De card-driven wargames zijn het resultaat van een 15 jaar lange ontwikkeling en zij hebben nog altijd een goede toekomst in wargameland. Ik mag ze nog altijd graag op tafel leggen.

Henri Anemaat

The Sword of Rome
Totaal
Historiciteit
Speelbaarheid
Vormgeving
Geluk
Tactiek