New York 1901

Spelgegevens

Naam spel	New York 1901
Spelbedenker	Chénier La Salle
Vormgeving	Vincent Dutrait
Uitgever	Blue Orange Games
Jaar van uitgave	2015

2-4	8+	45 minuten
35	tegels plaatsen

Inleiding

New York City in 1901, een nieuwe constructievisie krijgt steeds meer de overhand. Vanwege ruimtegebrek worden steeds meer hoge torens gebouwd waardoor elke vierkante meter optimaal gebruikt kan worden. Oude gebouwen worden gesloopt om plaats te maken voor moderne woontorens en land wordt massaal opgekocht om nieuwere en hogere wolkenkrabbers neer te zetten. Het is niet alleen een kwestie van meer woonruimte, het is een kwestie van prestige. Wie lukt het om het mooiste, hoogste, meest prestigieuze gebouw te bouwen?

De eerste indruk

Wat opvalt als je het spel kent en eens goed naar de doos en het spelmateriaal kijkt, is dat alles er goed en verzorgd uitziet. Je kunt duidelijk zien dat er over de vormgeving is nagedacht. De mogelijke acties zijn duidelijk op de spelersbordjes aangegeven met symbolen, op het bord zijn de verschillen tussen grote en kleine percelen subtiel maar duidelijk aangegeven en de regels zijn duidelijk geschreven.

De voorbereiding

Iedere speler kiest een kleur en ontvangt in die kleur een scoremarker en de gebouwen in die kleur. De stapel perceelkaartjes wordt geschud en er worden er vier open gelegd. Verder worden er nog vier kaarten voor de eindtelling opengedraaid.

Spelverloop

De spelers gaan proberen zoveel mogelijk punten te verzamelen door hun gebouwen te bouwen in New York. Echter, te kunnen bouwen moet eerst land verkregen worden.
Om de beurt mogen spelers steeds een van de twee mogelijke acties uitkiezen en uitvoeren. Actie 1 is het verkrijgen van land en indien gewenst bouwen op reeds verkregen land, actie 2 is het slopen van gebouwen om op die plek een nieuw gebouw te bouwen. Aan het eind van het spel volgt dan nog een kleine eindtelling en uiteindelijk wint de speler met de meeste punten.

De acties: bij het verkrijgen van land mag je een van de vier openliggende perceelkaarten pakken en op een overeenkomend perceel op het bord een werker plaatsen om aan te geven dat dit jouw land is. De vijf verschillende districten van New York (rood, groen, geel, blauw, roze) bestaan allemaal uit percelen van twee of drie vakjes groot en voor elk perceel is precies een kaartje in de stapel.
Op verkregen percelen kunnen gebouwen uit de eigen voorraad gebouwd worden. Omdat gebouwen meestal groter zijn dan een enkel perceel, zullen meerdere percelen naast elkaar verkregen moeten worden om daar te kunnen bouwen. Gebouwen zijn er in drie soorten: brons, zilver en goud. Bronzen gebouwen kunnen meteen gebouwd worden, zilveren pas als je minstens 6 punten hebt en gouden pas vanaf 18 punten. Ook bij het slopen is het niveau van het gebouw van belang. Er mag slechts een gebouw van een hoger niveau over een ander gebouw gebouwd worden. Een zilveren gebouw mag dus alleen gesloopt worden om een gouden gebouw neer te leggen. Een gouden gebouw wordt nooit gesloopt.

Als laatste zijn er nog vier monumentale gebouwen. Deze gebouwen (Park Row, Singer, Metropolitan Life en Woolworth) hebben allemaal echt in New York bestaan en waren in hun tijd niet alleen het hoogste gebouw in New York, maar in de hele wereld. Deze monumenten zijn veruit de meeste punten waard, maar iedere speler kan er slechts een bouwen in het spel.

Het spel is afgelopen als de openliggende percelen niet meer aangevuld kunnen worden of als iemand nog minder dan vier gebouwen over heeft. Dan komen de andere speler nog een keer aan de beurt en daarna volgt de eindtelling. Daarvoor wordt gekeken naar de kaarten die aan het begin zijn opengedraaid. De speler met de meeste gebouwen grenzend aan de openliggende straten krijgt vijf punten. De laatste kaart is variabel en geeft nog bonuspunten voor een bepaalde voorwaarde, bijvoorbeeld de meeste bronzen gebouwen gebouwd hebben.
De speler met de meeste punten wint en bij gelijk spel wordt gekeken wie het hoogste monument gebouwd heeft.

Tips en opmerkingen

Onthoud goed dat gouden gebouwen niet meer gesloopt kunnen worden. Door te snel gouden gebouwen te bouwen kun je vast komen te zitten waardoor je niet veel zinvols meer kunt doen. Aan de andere kant moet je ook niet te lang door gaan met bronzen en zilveren gebouwen bouwen omdat het dan misschien te laat is om nog de waardevolle gouden gebouwen te bouwen. Het is belangrijk hier de juiste balans in te vinden. En dan moet je ook nog proberen je gebouwen zo te plaatsen dat ze het meeste opbrengen voor de eindtelling.

Oordeel recensent

Qua regels is New York 1901 een vrij simpel spel. Je pakt een kaart en mag nog bouwen of je sloopt eerst een gebouw en bouwt daarna een nieuwe. Eigenlijk zijn dat alle regels die je nodig hebt. Maar dit simpele spelprincipe omzetten naar een goed eindresultaat is nog niet zo makkelijk. Je moet af en toe echt goed nadenken hoe je het efficiëntst met je ruimte kunt omgaan en het liefst ook nog op een manier die nog wat oplevert bij de eindtelling. Een bronzen gebouw vervangen door en zilveren en daarna door een gouden is leuk, maar als je daardoor veel punten verliest omdat je bronzen gebouwen moest overhouden bij de eindtelling is een andere optie misschien beter.
Op die manier is het constant een puzzel om te bedenken wat nu het beste is. Echter, je bent toch steeds vrij beperkt in je beurt, dus het speelt toch vrij vlot. Je hebt nu eenmaal niet heel veel acties uit te voeren, dus je zit ook nooit heel erg lang te wachten tot je weer aan de beurt bent.
Al met al vindt New York de juiste balans op een aantal vlakken. Simpele regels, maar toch genoeg diepgang. Vlotte beurten, maar toch genoeg momenten dat er echt goed nagedacht moet worden. Genoeg pestmomenten zonder dat het spel van de ander meteen kansloos is.
Ik vind het zelf een erg leuk spel en kan iedereen aanraden het eens te proberen.

Als laatste willen wij, als Roll The Dice, Blue Orange Games en hun Europese distributeur BlackRock Editions bedanken voor het play-to-win event wat ze bij ons gehouden hebben.