Spelgegevens
| Naam spel | Coal Baron |
| Spelbedenkers | Wolfgang Kramer, Michael Kiesling |
| Vormgeving | Dennis Lohausen |
| Uitgever | R&R Games, Bergsala Enigma |
| Jaar van uitgave | 2013 |
 2-4 |
 10+ |
 60-75 minuten |
 40 |
 Worker placement |
|
Inleiding
“Essen” doet je natuurlijk meteen denken aan de spellenbeurs van formaat “Spiel” (of als je honger hebt op het moment van het lezen van deze recensie, denk je wellicht het eerst aan eten, maar dan toch echt ook aan Spiel). Maar wist je ook dat Essen en omgeving een sterke industriële regio zijn, namelijk het Ruhrgebied. Onderweg naar Spiel kan je dat eigenlijk niet ontgaan.
Coal Baron speelt zich af in Essen in de twintigste eeuw waarin de industrie in rap tempo opkwam. Je bent de eigenaar van een kolenmijn. Door te investeren in je mijn, win je allerlei soorten kolen, die je uiteraard verkoopt. Maar daarvoor moet je de bestellingen wel eerst uit de mijn naar boven zien te halen. De ene soort zit dieper dan de andere. Hoe dieper de steenkool ligt, des te meer je moet investeren en hoe waardevoller de soort. Je zult dus moeten afwegen of je veel leveringen doet die minder opleveren of juist gaat voor de soorten die het diepste liggen maar dan wel minder snel kunt leveren. Een combinatie kan natuurlijk ook.
De eerste indruk
De doos komt wat donker en grauw over; prima passend bij het thema, maar het zal sommigen wellicht afschrikken, ook omdat het misschien doet vermoeden dat het hier om een zwaar strategisch spel gaat. Als we de doos open doen, ziet het er allemaal al een stuk vriendelijker uit en ook zeer overzichtelijk. Vooral de vormgeving van de mijnkaarten, waarvan iedere speler er een krijgt, is erg mooi. Met name het principe met de lift is erg leuk uitgevoerd: je schuift je lift via de “schacht” die iets lager in de mijnkaart ligt makkelijk op en neer. Alleen jammer dat dit in het exemplaar die ik speelde niet echt helemaal goed uit de verf kwam, omdat de mijnschachten die je in de mijnkaarten legt iets kromgetrokken waren. De rest van het materiaal is wel behoorlijk degelijk.
De voorbereiding
Iedere speler krijgt een aantal werkers (afhankelijk van het aantal spelers) en een mijnkaart met liftschacht, waarop meteen van iedere soort één steenkool wordt gelegd. Bij twee of drie spelers worden er respectievelijk vier of drie verschillende soorten velden op het speelbord afgedekt; deze worden niet gebruikt. De tunneltegels en de bestellingkaartjes worden geschud. Afhankelijk van het aantal spelers worden van beide een aantal opengelegd. Voordat het spel start, mogen de spelers om de beurt een bestellingkaartje kiezen tot iedereen er drie heeft. De kaart die overblijft gaat met drie nieuwe kaartjes in de daarvoor bestemde vakjes op het speelbord. Nu nog de rondewijzer op het bord, iedereen wat geld en uiteraard de scoreschijfjes op het scorespoor en we kunnen beginnen.
Spelverloop
Het spel verloopt over drie rondes (shifts). Aan het einde van iedere ronde wordt er een waardering gehouden, aangegeven middels de wijzer in het midden van het bord. Na de eerste shift kun je slechts scoren op het aantal ingeleverde steenkoolblokjes. In de tweede ronde scoor je ook navenant het aantal ingezette transportmiddelen. En in shift drie komen hier ook nog een keer het aantal lege mijnkarretjes in je mijn bij. Voor alle waarderingen geldt dat alleen degene die de meerderheid heeft en de speler die hierna komt punten krijgen, tenzij er natuurlijk een gelijkspel is.
Gedurende het spel kun je punten halen door bestellingkaartjes in te leveren. Je krijgt hiervoor het aantal punten dat bovenaan het kaartje staat, maar je moet hiervoor wel de blokjes in de kleur die in het middengedeelte van het kaartje staat, inleveren vanuit de lift of je opslag (naast de lift).
Aan het einde van het spel, na de derde ronde en de waardering daarvan dus, is er nog een eindtelling. Als je niet uitkijkt, haal je hierin meer min- dan pluspunten. Vooral het evenwicht tussen het aantal kaartjes aan de donkere (rechter)kant en de lichte (linker)kant van je mijn kan relatief veel minpunten opleveren. Het gros van de punten haal je echter tijdens de rondes en de waardering van die rondes.
Tijdens een ronde plaatsen alle spelers om de beurt hun werkers op een van de vakjes op het bord totdat niemand meer werkers heeft. Je moet altijd 1 werker meer plaatsen dan er al op het betreffende vakje staat. En dat kan tegen het einde van een ronde aardig oplopen.
De acties waar je uit kunt kiezen, zijn:
- naar de bank (rechtsboven): geld pakken;
- naar de mijnkar fabriek (links): koop een tunneltegel en betaal de hoeveelheid geld die op het karretje / de twee karretjes staan. Je krijgt per karretje meteen een blokje steenkool in de corresponderende kleur;
- ontginning (midden boven): verplaats je lift en / of steenkoolblokjes in / uit je mijn, maximaal het aantal dat op het gekozen vakje staat aangegeven;
- nieuwe bestelling (rechtsonder): pak een nieuw bestellingkaartje;
- aflevering (midden onder): zet de bestellingkaartjes waar het transportmiddel van het gekozen vakje op staat om in punten door de steenkoolsoorten die op de bestellingkaartjes in te leveren.
Tips en opmerkingen
De beste strategie? Wie zal het zeggen? Maar ongetwijfeld hebben de deelnemers aan het NK bordspellen 2014 wel een idee. Coal Baron was namelijk een van de vier spellen die daar gespeeld werd (met dank aan Bergsala Enigma).
Na een paar keer spelen, zou ik zeggen dat insteken op een maximaal aantal bestellingkaartjes of zoveel mogelijk zwarte kolen en karretjes (levert namelijk 2 keer het meeste op in de waardering van de derde ronde) slimme tactieken zijn. En vergeet zowel bij de tunneltegels als de bestellingkaartjes niet de optie om vijf gedekte kaartjes te mogen nemen waar je er een van houdt.
Oordeel recensent
Coal Baron is een evenwichtig en laagdrempelig strategisch bordspel. Uiteraard zul je tijdens het spel keuzestress ervaren, maar dat komt niet door een onoverzichtelijk groot aantal mogelijkheden. Bij sommige spellen duizelt het mij nog wel eens voor de ogen van het aantal soorten acties waaruit je kunt kiezen (maar goed, mijn generatie schijnt dan ook last te hebben van een dertigersdilemma).
Je zit wel regelmatig op andere spelers te wachten (en zij op mij), want tijdens de beurt van een ander kun je niets doen en het heeft pas zin om je volgende keuze te maken nadat alle tegenspelers weer een keer aan de beurt zijn geweest. Het is wel zaak om op te letten wat iedereen gedaan heeft, want voor je het weet kaapt iemand een actie voor je neus weg en heb je te weinig werkers om nog een goede zet te kunnen doen.
Wat me opviel is dat alle vijf tegenspelers waarmee ik het spel gespeeld heb, het na een keer spelen meteen als een leuk spel betitelden. De een was uiteraard enthousiaster dan de ander. Ook ik ben die mening toegedaan, maar of Coal Baron een blijvertje is, zal moeten blijken. Maar ja, daar kom je maar op een manier achter. Spelen!