Verslag Spiel 2022: Bart

Na een bijzondere 2021 editie hoopten we dat Spiel 2022 weer iets normaler zou worden. En ondanks dat mondkapjes nog steeds verplicht waren, voelde de beurs toch weer een stuk meer ‘als vanouds’. De Amerikaanse en Aziatische uitgevers die we vorig jaar zo misten waren terug van weggeweest, meer bezoekers hebben hun weg weer naar Essen gevonden, en de QR codes zijn verbannen naar het verleden.
Hierbij mijn beursverslag van vier dagen op en om Spiel.

Woensdag

En stiekem zijn die vier dagen eigenlijk vijf dagen. Want ondanks dat de woensdag voor ons dit jaar geen beursdag was, bevalt het op woensdagmiddag alvast richting hotel rijden toch wel heel goed. Vroeg in de middag ging het eerste deel van ons gezelschap al richting Oberhausen, waar we dit jaar een hotel geboekt hadden. Aangezien het hotel vlak naast CentO ligt, besloten we na inchecken alvast de omgeving te verkennen op zoek naar leuke en goede restaurants voor de rest van de week. Ook moest er natuurlijk weer een tiental liter Spezi ingeslagen worden bij de lokale supermarkt!
Net voor het eten arriveerde de tweede helft van ons gezelschap, en na een lekkere hamburger was het tijd voor een escape room. We zouden lid zijn van de eerste bemande ruimtemissie naar Mars, en aan ons de taak om op tijd de shuttle klaargemaakt te hebben voor een veilige landing. Helaas kampte de kamer met wat technische problemen, waardoor het niet helemaal duidelijk was of het ons nu net wel of net niet op tijd gelukt was. Maar we hebben ons toch wel vermaakt, en het belangrijkste is dat we onze vlag op Mars hebben kunnen planten. Want, zoals iedereen die Eddie Izzard kent kan beamen, koloniseren doe je natuurlijk met een vlag!

Terug in het hotel waren er nog meer bekenden gearriveerd, dus moesten de verschillende spelenlijstjes nog even doorgesproken worden. Voor ons als bordspelcommissie nog een korte vergadering om een plan van aanpak te maken, en toen zijn we vroeg naar bed gegaan om donderdag fris en uitgerust aan de beurs te kunnen beginnen.

Donderdag

Omdat we dit jaar sinds lange tijd weer eens met vier leden van de bordspelcommissie op donderdag aanwezig waren, hebben we de taken kunnen opsplitsen in teams van twee. Pieter en Hugo zouden Hal 3 voor hun rekening nemen, Renee en ik deden Hal 1, 2, 4, 5, en 6. Dat lijkt een scheve verdeling, maar het aantal afspraken was zo exact gelijk verdeeld!
Met kratten, tassen, en IKEA karretjes in de aanslag trokken we vol goede moed de hallen in, om al snel tot de ontdekking te komen dat de organisatie veel veranderd had dit jaar. Ik heb een aantal keer volledig verbouwereerd in de rondte staan dralen omdat ik voor een stand stond die voorgaande jaren altijd in een andere hal gestaan had. Al snel besloten we afscheid te nemen van de ‘plattegrond in onze hoofden’, en maar af te gaan op de officiële standnummers.

Rond lunchtijd troffen beide groepen elkaar bepakt en bezakt bij de stand van onze Italiaanse vrienden van Horrible Guild. Hier hadden we een persafspraak voor een introductie van hun nieuwe spellen Evergreen, The Great Split, en Tiny Turbo Cars.
Evergreen is van de designer van Photosynthesis en heeft hetzelfde thema van bomen planten, maar speelt wel degelijk anders. Grootste verschil is dat iedereen op zijn eigen bordje aan het planten is.
The Great Split is een spel in de categorie ‘verdeel en heers’. Je eigen set handkaarten splits je in twee groepen, en vervolgens mag je buur een groep kaarten kiezen. Groot voordeel is dat het tot zeven spelers te spelen is zonder extra downtime te genereren.
Tiny Turbo Cars is een racespel met op afstand bestuurbare auto’s, waarin iedereen tegelijk (op snelheid dus) zijn acties ‘programmeert’ door een schuifpuzzel op te lossen. De ‘puzzelstukjes’ die in de tweede en derde rij van de ‘puzzel’ staan zijn de acties die je uitvoert deze ronde.

Alle drie de spellen konden ons wel bekoren, en na het altijd gezellige gesprek met pers-meneer Alessandro mochten we ze toevoegen aan de RTD collectie. Nu we toch bij elkaar waren meteen maar van de gelegenheid gebruik gemaakt om alle spellen te herverdelen (lees: onze volle tassen te dumpen op het karretje van Pieter). Daarna nog even snel de laatste dingen opgepakt, en rond half 3 waren we klaar om alles naar de auto te brengen.
Terug op de beursvloer was Powerline van Queen Games het eerste gespeelde spel van Spiel 2022. Van een gezamenlijke pool dobbelstenen gaat iedereen op zijn eigen bord mannetjes (ingenieurs) inzetten om powerlines tussen steden te bouwen. Ieder segment van de powerline heeft een waarde die overeenkomt met de dobbelsteen die nodig is om dat segment te bouwen. Typische Queen Game die als voordeel heeft dat iedereen tegelijk speelt, en je dus nooit lang zit te wachten.

Ondertussen merkten we dat de energie bij ons op begon te raken. Die hele donderdag rondlopen en praten met uitgevers is altijd hartstikke leuk, maar ook elk jaar weer ontzettend vermoeiend. Drei Magier Spiele had wat lege tafels met fijne stoelen, en Biss 20 en Plapparagei waren precies het soort diepgang wat we nog aankonden. Biss 20 begint eenvoudig met om de beurt een getal noemen om tot 20 te tellen. Echter, al snel wordt het ingewikkeld als er kaarten omgedraaid worden die met de volgorde gaan prullen. Zo werden onze 16 en 17 al heel snel omgewisseld, moesten we het getal 2 zingen, mocht de 12 niet benoemd worden, draaide de 7 de speelvolgorde om, en moest je in plaats van 15 zeggen met je hoofd schudden. Tot aan de laatste ronde ging het foutloos, maar toen kwam er een beperking te veel. Uiteindelijk met een drietal verloren levens alsnog de eindstreep gehaald.
Plapparagei is, naast een spel met een onuitspreekbare titel, een variant van Kakkerlakkensalade van dezelfde uitgever. Je speelt een kaart, en benoemt de kleur van het afgebeelde dier. Tenzij dat een van de twee verboden kleuren is, dan benoem je de kleur van de hoed. Tenzij dat ook een verboden kleur is, dan klak je met je tong. Tenzij het dier een spreekballon op de kaart heeft, dan roep je hetzelfde als je voorganger. Tenzij… etc.

Pieter had hierna wat frisse lucht nodig, maar wij waren nog niet klaar met de spelletjes voor simpele zielen. In dezelfde Hal 3 schoven we bij de speluitleen van Amigo aan voor een spelletje Armadillo, een vlot dobbelspel. Iedereen krijgt een aantal handkaarten met getallen van 1 tot 20. Vervolgens kies je in je beurt een aantal dobbelstenen die je wil gooien, en iedere speler mag dan zijn kaarten afleggen met het gedobbelde getal. Aangezien er dobbelstenen zijn met verschillende waardes (1-3, 4-6, en 7-9) probeer je voor jezelf de beste combinatie te maken. Zodra iemand al zijn kaarten kwijt is eindigt de ronde, en krijgen alle andere spelers een strafpunt voor elke handkaart die nog over is. De speler die na drie rondes de minste punten heeft wint.

Een half uur voor sluiting trof ik Pieter weer bij de stand van Iello voor de laatste afspraak van die dag. We werden meegenomen in de persruimte, en kregen een korte preview van een aantal spellen die binnen nu en een aantal maanden uit zullen komen.
King of Monster Island, de coöp opvolger van het bekende King of Tokyo zit ondertussen in onze collectie, en heb ik vrijdag in het hotel kunnen spelen (zie verderop).
Cheese Master komt begin 2023 uit, en is een spel waarin iedereen tegelijkertijd zo snel mogelijk probeert te tellen hoeveel kazen er gedobbeld zijn. Niet zo makkelijk als het lijkt, want gedobbelde muizen eten een kaas op, een kat gaat met een muis aan de haal, maar een hond jaagt dan weer de kat weg. Heeft wat weg van het aloude Granny Apples, maar met net een extra laagje diepgang en wat extra thema en vormgeving.

En toen was de beursdag echt ten einde. Bij de uitgang troffen we de rest van de auto, waarna er onderweg naar het restaurant uitgebreid nagepraat werd over de gespeelde spellen. Na het verorberen van een lekkere, en vrij forse, schnitzel in het clubhuis van de lokale volkstuin, begon voor ons de avond van de administratie. De nieuwe aanwinsten werden ter plekke voorzien van Roll The Dice sticker en ingegeven op de website. Zo kunnen ook de thuisblijvers altijd op de hoogte blijven van welk moois de club mee terug naar Nederland neemt.

Vrijdag

Omdat de donderdag voornamelijk een werkdag is en we dan met haastige spoed (voor zover dat gaat op een drukke spellenbeurs…) en oogkleppen van de ene naar de andere uitgever lopen, voelt de vrijdag altijd als de eerste echte beursdag. Een groot deel van de vrijdag wordt dan ook meestal gebruikt om door de verschillende hallen te slingeren en zo de beurs te ‘zien’.
Echter, voordat het zover was… eerst belangrijke zaken! Vrijdag is namelijk ook de dag dat de Dice Tower hun jaarlijkse live show organiseert, dus daar moesten ’s ochtends eerst kaartjes voor opgehaald worden.

Daarna vanaf Hal 6 al slingerend naar voren gewerkt, en ondertussen het enige spel van de dag gespeeld: Die Baumeister von Köln. In middeleeuws Keulen gaan de spelers samen (maar wel competitief) een twaalftal kerken bouwen. Hiervoor moet je met je karren de bouwstenen van de stadspoorten naar de verschillende kerken brengen. Hier zit een heerlijk pest element, aangezien je elkaar in de nauwe (en natuurgetrouwe) straten van Keulen niet zomaar in kunt halen. Bovendien gaan de punten van een kerk volledig naar degene die de meeste bouwstenen bijgedragen heeft aan die kerk.
Wij speelden het met twee, en dat was al leuk, maar ik denk dat deze met drie of vier spelers nog beter zal zijn.

’s Middags was het dan tijd voor de show van de Dice Tower. Inleiding werd verzorgd door oude bekenden Dave en Ilka Luza (bekend van onder andere Luzapalooza), waarna de gekende cast van de Dice Tower het overnam. Hoofdprogramma is zoals ondertussen traditie is een quiz waarbij elke ronde twee mensen uit het publiek mogen aanschuiven op het podium. De quiz is leuk, en gaat regelmatig ook over bordspellen, maar uiteindelijk gaat het natuurlijk vooral om de humor van de dames en heren van de Dice Tower.

Terug in het hotel was er ’s avonds nog tijd voor een spelletje King of Monster Island. Het spelprincipe is als King of Tokyo, maar de spelers spelen samen tegen een groot monster. Omdat je je monster ook over het eiland kan verplaatsen, zitten er wat extra symbolen op de dobbelstenen, en uiteraard zorgt het grote monster ook voor een extra portie ellende. Tijdens het spelen kwamen we tot de conclusie dat onze geestelijke toestand minder geschikt was dan vooraf gedacht, maar nadat Stef het monster zo’n harde schop onder zijn kont gaf dat de eilandbevolking dacht dat ze Pegasus zagen vliegen, hadden we het spel toch nog gewonnen.
Het spel voelde wat langdradig, maar ik denk dat dat vooral aan ons en het moment lag, en niet zozeer aan het spel. Op een rustig moment nog eens proberen.

Zaterdag

Zaterdag is eigenlijk al jaren de drukste beursdag, maar vreemd genoeg heb ik zaterdag de meeste spellen kunnen spelen.
Mensen die wel eens met mij over een spellenbeurs gelopen hebben, weten dat er twee thema’s zijn die mij altijd aanspreken: vliegtuigen/luchtvaart, en racespellen. Helaas leidt die eerste categorie voornamelijk tot teleurstellingen… (hoewel Pan Am van 2020 echt wel goed is!).
De racespellen bieden meer mogelijkheden tot succes, en als een fijne uitgever als Days of Wonder met een racespel komt is dat sowieso al het proberen waard. Mijn missie voor zaterdagochtend: een tafel Heat: Pedal to the Metal claimen. Wat, tegen alle instincten in, betekent dat je dit jaar in Hal 1 moet zijn. Blijft verwarrend!
Heat maakt gebruik van kaarten en hand management, maar is geen deck builder. Afhankelijk van het circuit en de gekozen moeilijkheidsgraad start je met een aantal kaarten in je deck, en (afgezien van schade, de ‘heat’ uit de titel) daar blijft het bij. Zoals in elk racespel is het de kunst om zo efficiënt mogelijk van bocht naar bocht te racen, waarbij de gespeelde kaarten bepalen hoever je mag rijden. De gekozen versnelling bepaalt dan weer hoeveel kaarten je in een beurt kunt spelen. Ik had het idee dat wij een wat uitgeklede versie speelden, maar met vier circuits en verschillende moeilijkheidsgraden (wel/geen weer, legendarische coureurs…) zit er genoeg variatie in.

Tweede spel van de dag was een totale verrassing. Niemand van ons wist vooraf iets over Atlantic Robot League van WizKids. In een soort futuristische Robot Wars strijden vijf teams van robots tegen elkaar. Spelers proberen te gokken op het team wat het eerste uitgeschakeld wordt, het team wat de meeste overlevenden heeft, en welk team de meeste kills op zijn naam schrijft. Vervolgens mag je in je beurt steeds een robot verplaatsen en een aangrenzende robot uitschakelen, waardoor je het gevecht zo probeert te manipuleren dat jouw gok er het beste uitkomt. Deze beviel goed, en is op zondag nog aangeschaft voor de Roll The Dice collectie.

Vervolgens verliet ik mijn ochtendgroepje om met Pieter naar een afspraak bij Abacusspiele te gaan. Na een kort gesprekje met de altijd vriendelijke Frau Nikisch mochten we Die Wandelnden Türme toevoegen aan de Roll The Dice collectie. Dit superleuke en vlotte spel van het duo Kramer en Kiesling konden we al eerder dit jaar in Herne spelen, en was toen al erg goed bevallen.
En de persmap die we meekregen streelde ook nog ons ego. Wij hadden al eerder opgevangen dat Abacus ook St. Patrick zou gaan uitgeven, maar we begonnen weer te twijfelen omdat BoardGameGeek nog van niks wist. Maar de persmap bevestigde ons gelijk: Abacus komt inderdaad binnenkort met St. Patrick. Het is fijn dat we, als commissie die pretendeert het bordspelnieuws te volgen, bevestigd krijgen dat we goed geïnformeerd zijn 🙂

Na wat verder slingeren door de verschillende hallen, vonden we onszelf op de stand van onze Nederlandse vrienden van Black Box Adventures voor een spelletje Coral. Het spel begint met een steen op de zeebodem, en spelers gaan met Pueblo-achtige blokken hun koraal om die steen uitbouwen. Je probeert aan het eind de meeste vlakjes van jouw koraal zichtbaar te hebben. Typisch een spel waar je een gruwelijke hekel zult krijgen aan je tegenspelers.

En we blijven nog even in het water thema, want het volgende spel was Sync or Swimg van Bézier Games. In deze realtime coöp probeer je als groep een synchroon zwemwedstrijd te winnen door de juiste kaarten te spelen. Dit begint makkelijk met 1 kaart (bijvoorbeeld iedereen moet een blauwe kaart spelen), maar het wordt elke beurt lastiger omdat er steeds een extra kaart gespeeld moet worden (bijvoorbeeld kaart 1 moet blauw zijn, kaart 2 hoger dan een 4, kaart 3 moet geel zijn…). Het spel wordt beter met meer spelers, dus omdat wij maar met drie waren speelde de demoër mee. Een app houdt de administratie bij, en telt af vanaf 20 seconden. Ja dat is echt veel te weinig! Als je faalt is dat gelukkig geen probleem, je mag dezelfde ‘oefening’ nog eens proberen met 10 extra seconden.
Ik ben meestal geen fan van dit soort spellen, maar deze was verrassend leuk.

En daar is ‘ie dan: het spel met de meest kansloze uitleg van Spiel 2022. De demoër van Deep Print Games vertelde ons, in het Engels, dat hij een Duitse uitleg van Caldera Park ging geven aan een andere tafel. Aangezien wij geen zin hadden om onszelf op een veel te kleine stand om hun tafel te proppen, zijn we zelf maar begonnen met lezen. De uitleg van Pieter was prima, maar de ‘uitlegger’ vond drie andere tafels toch echt belangrijker dan ons en hebben we nooit meer teruggezien.
Iemand die Savannah Park van vorig jaar kent, is al halverwege de spelregels voor Caldera Park. Het kiezen van de tegels gebeurt echter op een andere manier. Je kiest een dier en ondergrond (bijvoorbeeld bizon op bos), en vervolgens plaatst iedere speler vanuit zijn eigen voorraadje tegels een tegel met dat dier op die ondergrond. In tegenstelling tot Savannah Park hoeft dat dus niet dezelfde tegel te zijn. Dit, in combinatie met een iets gewijzigde puntentelling, zorgt voor net wat meer diepgang en tactische mogelijkheden. Vooraf was ik bang dat dit spel de ‘goed in zijn eenvoud’ kracht van Savannah Park zou verliezen, maar achteraf heeft Caldera Park mijn voorkeur. Hoogtepunt van de beurs voor mij.

Alvast op weg naar de uitgang van Hal 3 schoven we bij Next Move Games aan voor hun nieuwe spel Maui. Op een gezamenlijke markt koop je tegels met drie handdoeken, die je op je strand gaat plaatsen. Hiermee probeer je steeds dezelfde kleuren handdoeken aangrenzend te leggen, zodat je daar punten voor krijgt. Tijdens dit spel had ik mijn dagelijkse inzakmoment, dus ik kan me er verder niet al te veel van herinneren. Op een ander moment nog eens proberen, misschien dat ik meer succes heb als ik wel wakker ben.

Voor het laatste spel van de zaterdag vonden we ons terug op de stand van Drei Magier Spiele. Die Villa der Vampire is eigenlijk een kinderspel, maar ook die moeten geprobeerd worden en zo aan het eind van dag drie zijn we niet meer zo kieskeurig.
Met behulp van hangende stengels die nog het meest weghebben van kleine hockeysticks, probeer je bollen knoflook in de juiste graven te rollen, zodat je de vampier die daar begraven ligt wakker maakt. Uiteraard zijn niet alle graven even makkelijk te bereiken, en zijn de moeilijksten ook meer punten waard.

Zondag

Zondag begon met een sprint (nou goed… haastig wandelen, ik ren immers niet) naar de stand van Queen Games. We wilden graag Dragonquest: Fantasy Dice Game proberen, maar ze hadden maar een tafel. Gelukkig was die nog vrij, en na wat zoeken had men ook een demoër gevonden die het kon uitleggen.
Spelers zijn helden die het duistere kasteel binnen trekken op zoek naar de schat van een draak. Zoals dat hoort in dit soort fantasy spellen zit dat kasteel vol valstrikken en monsters, en laat ook de draak je niet zomaar met de schat naar buiten wandelen. Meest voorkomende zin in de uitleg was “als…, dan ga je dood”. Ik kreeg spontaan oprispingen van onverwerkte Dark Souls trauma’s…
Je mag drie keer met de dobbelstenen gooien om te bepalen wat je doet tijdens je beurt. Positieve dingen zijn ervaring krijgen, goud binnen harken, en stappen zetten. Gooi je drie schedels, krijg je ellende over je heen. Wat voor ellende, dat bepalen de ellende-dobbelstenen.
En er zit nogal wat ellende verborgen in dit kasteel! Uiteindelijk had de demoër helemaal gelijk: gij zult sterven. Niemand van ons is levend naar buiten gekomen. Officieel wint de speler die met de grootste schat levend naar buiten komt, maar ik denk dat als je überhaupt al naar buiten weet te komen je al een grote kans maakt om te winnen.

Stef en Pieter waren een dag eerder enthousiast over Caral, dus toen we bij Funtails een lege tafel zagen zijn we snel gaan zitten. In Caral ga je piramides bouwen in een slakkenhuisvormig spoor. Alleen actievelden voor de bouwmeester zijn beschikbaar en je kunt niet onbeperkt ver lopen, dus je probeert bij te blijven. De twist is dat elke piramide als een stap telt, en je dus naar mate het spel vordert steeds trager vooruit komt. De bouwmeester heeft hier geen last van, en slaat piramides vrolijk over.
Komt iemand aan het eind van het spoor, volgt er een offerfase, waarna een nieuwe ronde (‘cyclus’) begint. Dit gaat door tot alle beschikbare piramides gebouwd zijn, en juist daar zat iets vreemds. Omdat piramide onderdelen (levels 1-5) beperkt beschikbaar zijn, kon ik het voor elkaar krijgen dat alleen ik de laatste piramide af kon bouwen. Ik was dus de enige die het spel on uitmaken, maar ik kon dat op een willekeurig moment doen. Ik kon het spel dus in theorie tot het einde van de beursdag oprekken, zonder dat mijn tegenspelers daar iets tegen konden doen. Enige wat zij konden doen is zinloos rondjes blijven lopen en zich naar het einde van het spoor haasten, om via de offerfase nog wat extra punten te sprokkelen.
We hebben bij de demoër nog nagevraagd of we het wel goed speelden, maar zij bevestigde dat het inderdaad hoorde zo. We waren ook niet de eerste groep die hier tegenaan liep. Hopelijk is het nog te veranderen voordat de definitieve versie in de winkels komt te liggen! Het spel is verder absoluut niet slecht, maar dit is wel erg vreemd. Van Klaus-Jürgen Wrede verwacht je toch beter, de man is absoluut niet onervaren…

Wederom maakten wij onszelf even los van de groep. We hadden namelijk een afspraak bij CGE, en we moesten nog even langs Floodgate Games voor een exemplaar Kites.
We troffen de rest van de groep eigenlijk bij toeval in een tussenhal om de hoek bij GDM, waar een tafel Festival beschikbaar was. Wij zijn dus maar gewoon lekker gaan zitten.
In Festival probeer je met Tetris-achtige tegels de bewegingen van publiek over de festivalvloer te simuleren. Mensen laveren tussen de verschillende podia, willen af en toe wat drinken, en moeten naar het toilet. Degene met bijvoorbeeld de meeste mensen aangrenzend aan de hamburgertent krijgt 4 punten, een volgende 2 punten, en een eventuele derde krijgt nog 1 punt. Zo is er elke ronde een andere telling.

Ook over het volgende spel wisten we nog niks. Maar het zag er leuk uit, dus gingen we gewoon zitten om ons te laten verrassen. Het bleek Railroad Madness te zijn, een prototype bij Holy Grail Games. In een wild west achtige setting ga je spoorlijnen bouwen en mensen transporteren naar stations. In het midden van de tafel ligt een kruispunt, met daaraan vier rechte sporen met de spelerstreinen erop. Tijdens je beurt bouw je steeds een extra stuk spoor (recht of bocht), en mag je met je trein rijden om mensen te vervoeren. Je moet hierbij eindigen op een stuk spoor zonder station. Alleen dan mag je daar een station bouwen en passagiers achterlaten. En dit alles met de druk van een zandloper, die echter ‘opgerekt’ kan worden door de speler rechts van je als hij denkt dat hij voordeel uit je beurt kan halen.
Het spel was duidelijk nog een vroeg prototype. Het voelde nog wat onwennig, en het spel wist niet wat voor soort spel het nu precies wilde zijn. Hier moet nog wat bijgeschaafd worden.

Via de frisse lucht van de binnenplaats (of toch als je de rokers bij de deur eenmaal voorbij bent) gingen we Hal 3 in op zoek naar iets snel en simpels. Heckmeck am Karteneck voldoet aan beide criteria. Regenwormen het kaartspel, maar dan met een leuke naam: er worden elke ronde evenveel wormtegels opengedraaid als het aantal spelers. Vervolgens speelt iedere speler om de beurt een aantal kaarten van hetzelfde getal uit zijn hand open op tafel. Als iedereen past wordt de buit verdeeld: de speler met het hoogste aantal krijgt de tegel met de meeste punten, en zo afbouwend naar beneden. En Heckmeck am Karteneck zou Regenwormen niet zijn als je niet een regenworm nodig hebt om mee te kunnen delen. En uiteraard kun je ook weer als vanouds tegels bij de tegenstanders stelen als je exact het juiste getal gespeeld hebt.

Hierna verlieten we voor de laatste keer de groep, aangezien we nog wat inkopen te doen hadden voor de Roll The Dice collectie. We hadden op voorhand al een boodschappenlijstje, en hebben dat tijdens de beurs steeds uitgebreid als we nog interessante spellen tegen kwamen.
Na deze laatste koopjesronde ging de beurs om 18u dicht, en zat Spiel 2022 er alweer op.

Slotwoord

In 2021 waren we vooral heel erg blij dat er eindelijk weer een beurs was, maar het was wel een bijzondere beurs. Ik denk dat iedereen kan beamen dat het niet moeilijk was een betere Spiel te hebben dan in 2021. En dat was ook zo, voor de bezoekers, voor de uitgevers, en ook voor de organisator.
Ik zei het in mijn voorwoord al: veel Amerikaanse en Aziatische uitgevers waren terug van weggeweest. Dus meer te spelen spellen voor bezoekers, en meer klanten voor de organisatie.
En er waren ook meer bezoekers, met 147.000 ongeveer de helft meer dan vorig jaar. Vooral zaterdag voelde gewoon weer als ouderwets druk, hoewel het nooit te druk werd. Het zijn niet de ruim 200.000 mensen van 2019, maar ik denk dat Merz Verlag gezien de mondkapjesplicht best tevreden en opgelucht zal zijn met deze aantallen voor de eerste beurs onder hun nieuwe eigenaars.

Voor iedereen die vond dat Spiel dit jaar belachelijk vroeg in het jaar viel, wen er maar aan. Want ook volgend jaar zitten we weer vroeg in de maand: 5-8 oktober 2023.

Maar nu eerst het spelen van al die mooie nieuwe aanwinsten!

Bekijk hier het verslag van Spiel 2022 van Pieter.
Bekijk hier het verslag van Spiel 2022 van Thijs.