Tomorrow

Spelgegevens

Naam spel	Tomorrow
Spelbedenker	Dirk Knemeyer
Vormgeving	Heiko Günther
Uitgever	Conquistador Games
Jaar van uitgave	2013

4-6	17+	120 minuten
60,-	Area Management

Inleiding

“Vol is vol”. Hans Janmaat is ooit veroordeeld voor discriminatie en het aanzetten tot etnische zuiveringen door het doen van deze uitspraak. Hij doelde daarmee op Nederland, maar het is ondertussen een feit dat er wereldwijd overbevolking dreigt. Onze aarde is vol en een oplossing vinden lijkt nog ver weg.
Tomorrow waagt zich aan een oplossing. Aangezien we geen stukje aarde kunnen bijmaken, moeten we zorgen dat er minder mensen op de wereld rondwandelen. Het meest efficiënte middel hiervoor zijn ziektes en biologische rampen.

De eerste indruk

De spelers stellen elk een supermacht voor (USA, Europa, Rusland, China, India en het Arabisch Kalifaat) en werken samen om de wereld te redden, maar proberen tegelijkertijd ervoor te zorgen dat ze zelf de nieuwe supermacht kunnen worden. “Eigen volk eerst”, nog een uitspraak van Janmaat. In dit geval beter andersom: “andere volken mogen eerst (sterven)”.

De voorbereiding

Iedere speler kiest een land en neemt de bijbehorende actiekaarten, militaire kracht fiches en nuke fiches. Verder wordt het bord opgezet en worden de pionnen (de wereldbevolking) verdeeld over de wereld. Verder zijn er nog eventkaarten die geschud worden en waarvan er negen gebruikt worden, overeenkomend met de negen rondes die het spel lang is.

Spelverloop

Het bord bestaat uit twee delen: een wereldkaart en een bedreigingspoor. De wereldkaart is het daadwerkelijke speelbord, het bedreigingspoor geeft aan hoeveel mensen nog moeten sterven voordat de wereld gered is.
Het spel duurt maximaal negen ronden. Het kan eerder afgelopen zijn omdat de wereld is vergaan (het bedreigingfiche staat op het einde van het spoor) of omdat de wereld al gered is (het bedreigingfiche staat aan het begin van het spoor). Alleen als de wereld voor het eind van de negende ronde gered is, wordt er een winnaar bepaald. In alle andere gevallen verliezen de spelers gezamenlijk.

Elke ronde bestaat uit vijf fases:

Event: de bovenste eventkaart wordt opengedraaid en uitgevoerd. Dit event geldt de hele ronde. Dit deck is tevens de rondemarker.

Cyberspace: de eigenaar van cyberspace mag kiezen uit drie opties: de speelvolgorde bepalen, een strategycard pakken, of een strategycard stelen. Strategycards geven voordelen voor jezelf of nadelen voor de rest.

Acties kiezen: iedere speler kiest twee actiekaarten uit en legt deze voor zich neer.

Acties uitvoeren: Iedere speler voert zijn uitgekozen acties uit. De spelersvolgorde wordt bepaald door Europa, tenzij de eigenaar van cyberspace dit voordeel gekozen heeft in fase 2.

Cleanup: een paar kleine dingetjes worden gerest voor de volgende ronde.
Elke speler heeft dezelfde set van vijf actiekaarten plus een speciale kracht specifiek voor dat land. Zo hebben de Chinezen aan het begin controle over Cyberspace, mag de Europeaan de speelvolgorde bepalen en verspreiden ziektes niet naar of uit Rusland.

De vijf acties zijn:

• Ziektes: je mag twee ziektekaarten van de stapel trekken of je mag een ziekte loslaten op een land. Als je een ziekte loslaat, kies je een ziektekaart uit je hand en een gebied waar de ziekte (vaak met hilarische namen) uitbreekt. Op de bovenste helft staat hoeveel mensen sterven in de beginregio, op de onderste helft staat verspreiding. Voor elk aangrenzend gebied (behalve Rusland) wordt de dobbelsteen gegooid. Is het getal lager als het getal op de kaart, verspreidt de ziekte zich in dat gebied en er sterven zo veel mensen als aangegeven op de kaart.
• Militaire kracht: je kunt met je militaire kracht fiches een land innemen. Je rent met wat soldaten een land binnen en het is plots van jou. Zo snel kan het gaan, kijk maar naar de Krim …
• Nukes: je kunt een nuke afschieten op een gebied. In dit gebied sterft 1 pion en daarna nog 1 op de 5 overgebleven pionnen. Degene die een nuke afschiet legt een van zijn nuke fiches in dat gebied. Dit levert aan het eind van het spel minpunten op.
• Cyberspace: neem de controle over van cyberspace.
• Spionage: deze actie kun je niet direct uitspelen, maar kan een ziekte of andere spionage blokkeren. Uiteraard kan iemand anders weer jouw spionage blokkeren zodat de ziekte toch wel doorgaat.

Elke keer dat er mensen sterven, daalt het bedreigingfiche een aantal stappen. Hoeveel stappen precies is afhankelijk van de mensen die gestorven zijn. Een Amerikaan leeft gemiddeld slechter en vervuilender dan een Afrikaan, dus de bedreiging neemt harder af als er een Amerikaan sterft. Er is 1 uitzondering: een nuke is niet bepaald goed voor de planeet, dus de bedreiging neemt juist toe voor elke nuke die afgevuurd wordt.

Als de wereld uiteindelijk dan toch gered wordt, moeten er punten geteld worden. Je krijgt punten voor elke pion van je eigen bevolking die nog leeft, voor elke pion die nog leeft in landen die jij controleert via militaire macht, je krijgt punten voor pionnen die je vermoord hebt (niet je eigen bevolking) en je verliest punten als je nukes afgeschoten hebt. En de speler met de meeste punten wint en mag zich nieuwe Supermacht der Nieuwe Wereldorde noemen.

Tips en opmerkingen

Negeer de nukes. Je verliest altijd meer punten dan dat je ervoor krijgt. Ze zijn aanwezig in het spel als onderhandel methode en dreigement, maar mijn ervaring is dat dit niet echt werkt.

Oordeel recensent

Als eerste wil ik het hebben over het thema. Er zijn nogal wat mensen, vooral in Amerika, die het thema nogal controversieel vinden. Er zijn zelfs mensen die hebben geklaagd dat een spel met een thema zo gruwelijk als dit geweerd zou moeten worden van Kickstarter, BoardGameGeek en zowat elke zichzelf respecterende spellenwinkel. Dit is natuurlijk complete onzin uitgespuwd door mensen die alle connectie met de realiteit verloren zijn. Het is een spel! In spellen is van alles mogelijk. Kijk maar naar Heroscape, waar draken, Samurai, wandelende skeletten en geheim agenten met elkaar vechten onder het toeziend oog van Valkyries en robots. Dingen die in spellen gebeuren hebben totaal geen invloed op de echte wereld. Als ik in Munchkin van geslacht verander, betekent dit niet dat ik in het echte leven ook een geslachtsverandering ondergaan ben.
Bovendien viert hypocrisie hoogtij aangezien er genoeg ‘normale’ spellen op de wereld zijn waarin ook hele volkeren uitgemoord worden. Kijk maar naar Small World. Hele volkeren worden uitgeroeid, maar geen haan die ernaar kraait. Kijk naar Risk waar ook genoeg mensen sterven. Kijk naar beschavingsspellen als Civilization en Clash of Cultures of wargames als Diplomacy, Memoir of Axis and Allies. Stuk voor stuk geaccepteerde spellen waarin ook genoeg doden vallen. Bovendien is ook in dit spel ‘gewoon’ het doel om de wereld te redden. We zijn dus hartstikke goed bezig…

Goed, genoeg over het thema. Dan nu het spel zelf. Zoveel emoties als het thema opwekt, zo weinig emoties worden opgewekt door het spel zelf. Het duurt allemaal net wat te lang voor wat het is. Daarbij komt nog dat er een compleet zinloze actie bij zit (niemand gebruikt ooit die nukes) waardoor je eigenlijk het hele spel maar twee verschillende acties doet: ziektes, militaire kracht en heel zelden cyberspace. Spionage is wel nuttig, maar ziektes loslaten of landjepik spelen zijn gewoon net wat leuker.

Verder heb ik het idee dat er niet goed naar de balans is gekeken. Er zijn ziektes bij die beduidend beter zijn dan anderen. Daarnaast krijgt iedere speler aan het einde van het spel een bonuskaart voor iedere met militaire kracht bezette regio. In verhouding geven die kaarten wel heel veel punten, waardoor de nadruk toch op stom geluk komt te liggen. En dat is jammer, want Tomorrow is zeker niet bedoeld als geluksspel.