Diplomacy

Recensie

Zeven grootmachten vechten een halve eeuw

Diplomacy 01Het moet ergens in 1986 geweest zijn, toen ik een artikel in de krant las waarin drie jongens medespelers zochten voor het spel Diplomacy. In het maandblad Kijk van oktober 1980 had ik er al eens over gelezen. Daarin werd Diplomacy beschreven als een spel, waar spelers tot het uiterste gaan om te winnen. Onfrisse praktijken als chantage en omkoping worden daarbij niet geschuwd. Door dit rare artikel is Diplomacy niet alleen in Nederland geïntroduceerd. Het heeft ook een flinke impuls gegegeven aan de wargame hobby in de Lage Landen. Wel is er altijd dat pokersfeertje om het spel heen blijven hangen. Ik vind de hele mythevorming maar merkwaardig, maar goed … het leek me wel een prima spel, dat mij wel aantrok en dus heb ik die jongens maar gebeld.

En zo geschiedde. Dus ik op de fiets door de polder – ik woonde toen nog in West-Brabant – naar dat buurdorp. Het potje Diplomacy was een openbaring en achteraf bezien mijn introductie in de wargame- en spellenhobby, want we vormden een spelgroepje. Jaren later kwamen we er achter, dat we de terugtrekregels nooit helemaal correct hadden toegepast. Ze konden over de vijandelijke troepen heen springen en dat is toch niet echt een goede uitleg van de regels. Maar goed, ik heb daarna Diplomacy vele malen gespeeld wèl met toepassing van de juiste regels. En ik moet zeggen, dat ik daar redelijk succesvol in was, al kon ik niet tippen aan mijn speelkameraden die actief – als speler en als spelleider – waren bij Je Maintiendrai, een Diplomacyzine – 10 keer per jaar – voor postaal spelen. Let wel, dat we het hier hebben over het pre-internet tijdperk!

Spelregels

Diplomacy 02Zeven Europese mogendheden aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog mogen onderling de Europese koek verdelen. Dat gaat natuurlijk niet zonder slag of stoot. Echter elk land op zich is te zwak, dus is het zaak om te zoeken naar bondgenoten om samen toe te werken naar de totale eindoverwinning. Degene die de meerderheid van het aantal Supply Centers heeft – oftewel 19 van de 34 belangrijke steden – wint het spel. Diplomacy kun je het beste omschrijven als Risk zonder dobbelstenen maar met onderhandelen.

In elke voor- en in de najaarsbeurt verplaats je je legers en vloten, maar enkel in de najaarsbeurt kun je Supply Centers claimen. Het aantal legers en vloten dat je hebt moet overeenstemmen met het aantal Supply Centers dat je bezit. Afhankelijk daarvan kun je legers of vloten bijbouwen en soms – als het tegenzit – moet je ze weer afbreken. Legers en vloten mogen elk maar naar 1 aangrenzend gebied bewegen. Legers mogen niet naar zeegebieden bewegen en vloten kunnen niet het land op. De kustgebieden zijn wel voor beide typen speelstukken toegankelijk.

Spelers mogen een bepaalde afgesproken tijd met elkaar onderhandelen. Ze mogen zich zelfs afzonderen in een andere kamer. Er mag over van alles en nog wat onderhandeld worden, maar … en nu komt ’t … geen enkele afspraak is bindend! Als de orders voor elke leger en vloot zijn opgeschreven, worden deze ingeleverd bij de spelleider. Dan worden de orders geopenbaard en simultaan uitgevoerd. Dan zal pas blijken of men zich aan de gemaakte afspraken heeft gehouden. Je kunt dan lelijk met de neus in de boter vallen. En ja, geschonden vertrouwen doet pijn. Dat maakt Diplomacy tot een vrij confronterend spel.

Orders

Legers en vloten kun je 4 typen orders geven: Verplaatsen of Aanvallen, Ondersteunen, Stilstaan of Verdedigen en – alleen voor vloten – Konvooieren. Het ordermechanisme zal ik illustreren aan de hand van een aantal voorbeelden:

Duitsland:
A Hol-Bel Het leger in Holland gaat naar België.
A Ruh S A Hol-Bel Het leger in het Ruhrgebied steunt het leger in Holland dat naar België gaat.
A Mun-Bur Het leger in München gaat naar Bourgondië.
 
Frankrijk:
A Bel XXX Het leger in België verdedigt zich.
A Bur S A Bel XXX Het leger in Bourgondië steunt het leger in België dat zich verdedigt.
 
Engeland:
A Pic-Lon Het leger in Picardië gaat naar Londen.
F eng C A Pic-Lon De vloot in Het Kanaal konvooieert het leger in Picardië naar Londen.

Volg de voorbeelden maar op de kaart, dan is het duidelijk. Zo simpel als de orders zijn, zo moeilijk zijn ze toe te passen. Om een vijandelijke eenheid te verdrijven heb je meer aanvalskracht nodig dan de verdediger. In het bovenstaande voorbeeld, werkt dat als volgt. Het Franse leger in Bourgoundië kan het leger in België niet steunen, want het moet zich verdedigen tegen een aanval vanuit München. In België wordt de situatie 2 tegen 1 en dus wordt het Franse leger uit België verdreven. En dit moet je allemaal vooraf kunnen bedenken. Dat maakt Diplomacy tot een spel met tactische diepgang. En ja – de historici hebben het al gezien – het BEF evacueert uit Duinkerken.

Het ontwerp

Diplomacy 06Diplomacy werd in 1959 ontworpen door de Amerikaan Alan Calhamer. Zelf zegt hij hierover in het blad Games and Puzzles van januari 1974 over het spelsysteem …

Bij het ontwerpen van de taktieken werd gebruik gemaakt van het Napoleontische principe “Verenigt om te vechten, verspreid om te leven”. Verspreiding wordt allereerst bereikt door te eisen dat er maar één stuk in een gebied mag staan. Concentratie wordt bereikt door steunorders van verschillende stukken die grenzen aan de belaagde provincie. Stukken die verder weg zijn van het cruciale punt hebben meestal minder invloed op de strijd erom, maar sommigen van hen kunnen die uitoefenen door het kappen van steun.

… en over onderhandelen …

Het idee dat een speler zoveel leugens mag vertellen en mensen een loer mag draaien als hij wil, hetgeen sommige spelers haast in extase brengt, en anderen doet “trillen als een blad”, zoals een beginner zei, ontstond min of meer toevallig, omdat het de meest realistische benadering van de internationale betrekkingen is, en tevens verreweg de best speelbare benadering. Eisen dat spelers zich aan verbonden moeten houden, zou resulteren in jachtige onderhandelingen gevolgd door de hele contractwetgeving zoals enkele van de eerste ontwerpers van varianten bemerkt hebben.

… en over het ontwerp …

Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog – in 1945 – las ik een artikel over postwar planning in het tijdschrift Life. In dit artikel werd de geschiedenis van het Congres van Wenen – na de val van Napoleon in 1815 – en de daarop volgende periode tot 1914 beschouwd. Beargumenteerd werd, dat een wereld met verschillende grootmachten, die allemaal ongeveer even sterk zijn, de grootste kans op vrede zou bieden, omdat wanneer één of twee van deze landen agressief zouden handelen, de anderen zich tegen hen konden verenigen, zodat die ‘agressieve’ landen door de grote dreiging zouden inbinden voordat er ook maar een oorlog zou uitbreken. Afgezien van het feit of dit plan zou werken, boden de mogelijkheden van meervoudige en flexibele controles en evenwichten duidelijk een basis voor een strategisch spel van enige diepte en kleur.

Maar als we hier de conflicten van na de Koude Oorlog – Joegoslavië, Midden Oosten, etc. – naast leggen, moeten we toch concluderen, dat de wereld toch wat complexer in elkaar steekt. De vertaling heb overigens uit de Novice Package uit 1986, waarvan ik hier thuis een vergeeld en uit elkaar gevallen exemplaar heb liggen. Het is een Diplomacy boekje met allerlei tips, taktieken en strategieën per land. Informatie die ik voorlopig even voor mezelf hou!

Thema: De Eerste Wereldoorlog

Diplomacy 04Diplomacy simuleert tot op zekere hoogte de gebeurtenissen voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog. Toen in 1914 de Oostenrijkse Aartshertog Ferdinand in Sarajevo werd doodgeschoten werd er een Domino effect in gang gezet. Oostenrijk-Hongarije verklaarde de oorlog aan Servië. Rusland – verbonden met Servië – verklaarde dan weer de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije, dat weer de steun kreeg van Duitsland. Frankrijk had weer een verdrag met Rusland en zon op wraak voor de verloren oorlog van 1870 en verklaarde de oorlog weer aan Duitsland. Engeland stond garant voor België, dat door Duitsland onder de voet werd gelopen … op een klein stukje in het uiterste westen na dan! En Turkije – de “zieke oude man van Europa” – had ook nog wat rekeningen te vereffenen. De gevolgen zijn bekend. Wereldoorlog I is misschien wel de meest dramatische gebeurtenis van de Westerse beschaving. Niet alleen door de hel in de loopgraven en de miljoenen slachtoffers, maar ook omdat het rechtstreeks leidde tot Wereldoorlog II. Het onderhandelingsaspect is goed verwerkt in het spel, maar zelf vind ik het spel net te abstract om een wargame genoemd te mogen worden. Anderen daarentegen denken daar weer anders over.

Avalon Hill en Jumbo

Diplomacy 03Er zijn vele versies, waaronder die van Avalon Hill, dat het spel ook als computergame uitbracht. Jumbo gaf het spel als een Nederlands-Franse editie uit, wat ik toen al opmerkelijk vond, omdat het nogal uit de toon viel met hun andere spellen, als Mens-Erger-Je-Niet en Super Pim Pam Pet. Ik denk overigens niet dat ze er veel aan verdiend hebben. Zelf heb ik voor een tientje – da’s minder dan 5 Euro – een exemplaar op de kop weten te tikken. Een koopje, want van alle Diplomacy edities die er zijn, vind ik die van Jumbo met houten speelstukken toch verreweg de mooiste. Ik ben dan ook zuinig op mijn exemplaar en bedank Jumbo voor de moed die ze hebben betoond door dit spel uit te geven, maar ik geloof niet dat ze er veel aan verdiend hebben. Dat was ze eigenlijk wel gegund.

Diplomacy met de Militia

De mannen van de historische miniatuur wargame vereniging Militia Brabantia organiseren een onderling potje postaal Diplomacy. Ik meende dat Richard hiertoe het initiatief nam en zeven man konden zich inschrijven. De plaatsen waren al snel vergeven en ik was daarbij. Dennis zal optreden als spelleider en hij verzamelt elke vrijdag de orders, om ze uit te voeren. Zo blijft er een beetje tempo in het spel. Diplomacy heb ik vele malen gespeeld en dan enkel face-to-face – het is sowieso een hele opgave om 7 man bij elkaar te krijgen – en nog nooit via de mail. De laatste keer moet alweer een jaar of vijf, zes geleden zijn. Een nadeel van postaal spelen is dat je te maken kunt krijgen met medespelers die interesse verliezen en dat diegene die meer inspanning doet – mailen, opbellen – ook meer kans maakt in dit spel.

De verdeling is als volgt:

Duitsland Richard
Engeland Fons
Frankrijk Arvid
Italië Joop
Oostenrijk-Hongarije Don
Rusland Paul
Turkije Henri

Elke twee spelbeurten oftewel een jaar, zal ik verslag uitbrengen en de spelsituatie analyzeren. Uiteraard vanuit Turks perspectief. Natuurlijk zit er enige weken vertraging tussen. Ik ga mijn medespelers niet van de nodige infomatie voorzien. Dat moeten ze zelf maar bedenken. Mijn eigen strategische doel heb ik in ieder geval al helder gesteld. Een tsunami van islamisering zal Europa overspoelen. Elk dorp en gehucht zal ik volplempen met minaretten en megamoskees. Jammer genoeg, mag ik Zwitserland niet in. Ook in Diplomacy blijft het Alpenland neutraal. Gelukkig is Nederland er ook nog. Maar om daar te komen, zal ik menigeen uit de weg moeten ruimen. Ik ben benieuwd hoe ik het ervan af zal brengen. Ik hou jullie op de hoogte!

Conclusie

Diplomacy 05Diplomacy is geen spel om een ander erbij te lappen, zoals de mythe stelt. Het gaat er juist om de juiste belangenafwegingen te maken. Onderhandelen – inclusief overtuigen en goochelen met perceptie – is daar een onderdeel van. Uiteraard is het schenden van vertrouwen pijnlijk voor het slachtoffer, maar wie dit te vaak en te opzichtig doet, zal het wel eens héél moeilijk kunnen gaan krijgen. Representeert Diplomacy het echte leven? Ik weet het niet, maar durf er ook niet over te filosoferen. Daar zou je wel eens niet vrolijk van kunnen worden.
Vind ik Diplomacy een leuk spel? Ja en Nee! Een potje Diplomacy is zeker een intense en spannende spelervaring, maar het is ook een afvalrace en je speelt om te winnen. Ik wil niet zeggen, dat het niet gezellig kan zijn, maar dat kan enkel met mensen die je kent of wilt leren kennen. Dan kan het spel ervaringen opleveren, die je nog vele jaren later zal herinneren.
Toch weet ik nog altijd geen strategiespel die aspecten als samenwerken en vechten op zo’n zuivere abstracte wijze in zich verenigd heeft. Spellen als Junta en Republic of Rome komen daar nog niet eens bij in de buurt. Diplomacy is wat mij betreft na 50 jaar nog altijd een uniek spel.

Henri Anemaat

Diplomacy
Totaal ****o
Historiciteit **ooo
Speelbaarheid *****
Vormgeving ****o
Geluk *oooo
Tactiek ****o